Draai om je oren
Jazz en meer - Weblog





 


Boek
Stef Slembrouck (redactie) - 'Meer dan Jazz' (Acco, 2017)


In de eerste helft van 2015 werd er in het Gentse Blandijn een academische lezingencyclus georganiseerd over jazz in brede zin. Deze lezingen zijn inmiddels onder redactie van Stef Slembrouck, hoogleraar taalkunde aan de Universiteit Gent en groot jazzliefhebber, gebundeld onder de veelzeggende titel 'Meer dan Jazz'. Veelzeggend inderdaad, want uw recensent interpreteerde de titel al direct anders dan de redactie bedoelt. Het boek gaat namelijk niet over jazz als brede muziekvorm met alle vormen van cross-over. Het meer dan jazz moet anders worden opgevat. Dit boek is geen chronologische geschiedenis van deze muziekstijl, maar een bundel artikelen waarin jazz onder andere wordt geconfronteerd met sociologie, psychologie, film en literatuur. Meer dan jazz dus.

Nadeel van dit soort bundels is dat de stukken heel divers zijn en dat de onderlinge samenhang vaak onduidelijk is of simpelweg ontbreekt. Dat neemt niet weg dat dit boek een aantal interessante bijdragen bevat. Vooral voor de liefhebber die de geschiedenis van de jazz en de diverse stijlen daarbinnen grofweg wel kent. De schrijvers gaan daar namelijk meestal wel van uit. Bijzonder is bijvoorbeeld het stuk van Matthijs de Ridder over de receptie van jazz na de Eerste Wereldoorlog. En hoe die voor Europa nieuwe muziekvorm werd ge- versus misbruikt vanuit politieke en maatschappelijke overtuigingen. Zo werd de heropening van de Alhambraschouwburg in Brussel door de Belgen die voor de instandhouding van België als eenheid waren, aangegrepen om België op te stuwen in de vaart der volkeren. De Mitchell's Jazz Kings werden geprogrammeerd, het eerste jazzconcert in België om te laten zien hoe modern België was. In Frankrijk werd de jazz echter heel anders gepercipieerd. Daar liet de Ligue contre le Jazz-band, een ultrarechtse beweging, weten niets te moeten hebben van deze nieuwe muziekstijl. Het pamflet eindigde met de denigrerende zinssnede: "Parijs is Timboektoe niet!"

Wij kunnen ons nu natuurlijk niet meer voorstellen dat jazz zo veel losmaakte. Op zijn best wordt jazz nu gezien als onschuldig tijdverdrijf van een elite. Dat was in het verleden dus wel anders! Dat leert ook het stuk over muziek in met name de Amerikaanse film van de jaren 40 en 50 door Pascal Vandelanoitte. Het stuk heet niet voor niets 'Verderf en vertier'. De schrijver maakt overduidelijk dat jazz door veel regisseurs heel bewust werd ingezet om moreel en seksueel verval te illustreren. Deugdzame mensen luisteren klassiek en slechte mensen jazz, zo was wel ongeveer de boodschap. Verder kwamen zwarte muzikanten er in de film ook al niet al te best van af in die jaren. Zo mochten deze muzikanten nooit in één beeld met een blanke worden gezien.

Een leuk hoofdstuk is ook dat over de jazz en technologie van Matthias Heyman. Hier gaat het vooral over de opnametechniek. En die is natuurlijk niet altijd zo geavanceerd geweest als hij nu is. Zo kon tot 1925 louter akoestisch worden opgenomen, waarbij trillingen in een wasplaat werden gegrift. Een drummer opnemen was daarbij onmogelijk; de naald zou te veel schokken. Voor plaatopnamen werd dan ook uitgeweken naar een tuba en naar klein slagwerk als woodblocks. Gevolg was dat men in Europa, zo gaat het verhaal, louter op basis van de platen dacht dat jazz zo gespeeld moest worden en dus helemaal geen drums meer gebruikten. Die platen - ook de latere 78 toerenplaten - hadden verder als nadeel dat ze bijzonder kort waren, maximaal vier minuten per kant en dat er dus geen lange solo's op konden. Die mogelijkheid kwam pas in de jaren 50 met de komst van de 45 toerenplaat. Ach, allemaal zaken waar wij nu niet meer door worden gehinderd met onze cd's, streams en downloads.

'Meer dan Jazz' bevat verder een aantal hoofdstukken over de jazz als muziek. Stuk voor stuk interessante bijdragen, al wordt niet geheel duidelijk waarom juist voor dat specifieke stuk is gekozen. Waarom een bijdrage over de jazz in Londen vanaf eind jaren 60 tot de eeuwwisseling? Christopher Hall was erbij en dat geeft een interessante invalshoek. Maar waarom Londen is gekozen wordt niet duidelijk. Of waarom een tweetal portretten, een van Andrew Hill en een van John Zorn? Het is op zich prijzenswaardig dat er niet gekozen is voor de 'standaard' iconen als Miles Davis en John Coltrane, maar deze keuze roept wel vragen op. Andrew Hill is weliswaar een belangrijk pianist geweest, maar niet echt voor de ontwikkeling van de jazz. En bij John Zorn kun je je afvragen of het überhaupt jazz is.

Maar goed, dit zijn slechts een paar kritische noten bij een verder zeer interessante bundel artikelen. Zeer welkom ook, want Slembrouck stelt terecht dat het op wetenschappelijke wijze naar jazz kijken in Vlaanderen achterblijft. Overigens, wat ons betreft geldt dat zeker ook voor Nederland. De lezingencyclus in Gent en dit boek zijn dan ook belangrijke stappen voorwaarts.

Foto: Francis Wolff

Labels:

(Ben Taffijn, 14.6.17) - - [naar boven]


Lees verder in het archief...








Menupagina's:




Cd van het moment:
Sylvie Courvoisier - 'Chimaera'

Klik op de hoes om een track te beluisteren en voor meer informatie





Nieuws, tips, suggesties, adverteren, meewerken?
Mail de redactie.